Мектеп психологынан ата-аналарға арналған ұсыныстар
1. Күн режимін орнатыңыз
Күннің жүйелілігі мен құрылымдалуы баланың өзін сенімді сезінуіне көмектеседі. Оқуға, демалуға, серуендеуге және араласуға уақытты қосыңыз.
2. Оқуды жеңілдету
Материалды қол жетімді тілмен түсіндіру арқылы балаңызға үй тапсырмасын орындауға көмектесіңіз.
Тәжірибелік сабақтар арқылы білімді күшейтіңіз (дүкендегі шот-фактура, тазалау, тамақ дайындау).
3. Сөйлеу мен қарым-қатынасты дамыту
Қарапайым сюжеті бар кітаптарды оқып, оларды талқылаңыз.
Баланы өз ойын білдіруге ынталандыру арқылы әртүрлі тақырыптарда сөйлесіңіз.
4. Тәуелсіздікті дамытуға назар аударыңыз
Балаға шағын шешімдер қабылдауға рұқсат етіңіз (киім таңдау, Тамақ).
Тұрмыстық дағдыларды үйретіңіз: түймелерді басыңыз, қарапайым тамақ дайындаңыз, өзіңізді тазалаңыз.
5. Позитивті эмоционалды көңіл күй жасаңыз
Баланы күш – жігері мен жетістіктері үшін мақтаңыз.
Басқа балалармен салыстырудан аулақ болыңыз.
6. Тәрбиешілермен өзара әрекеттесу
Мұғалімдермен баланың жетістіктері мен қиындықтарын талқылаңыз.
Оқытудың жеке тәсілін іздеуде ынтымақтасыңыз.
7. Моториканы және сенсорлық қабылдауды дамыту
Шығармашылықпен айналысыңыз (сурет салу, модельдеу).
Үйлестіру мен зейінді дамытатын ойындар ойнаңыз.
8. Әлемге деген қызығушылықты оятыңыз
Баланы жаңа өмірлік жағдайларға (экскурсиялар, сапарлар) енгізіңіз.
Өмір мысалдарына сүйене отырып, қоршаған құбылыстарды түсіндіріңіз.
9. Әлеуметтік дағдылармен жұмыс жасаңыз
Баланың басқа балалармен қарым-қатынасының ерекшеліктерін қарастырыңыз.
Қарым-қатынас ережелерін үйретіңіз, достық пен өзара көмек дағдыларын дамытыңыз.
10. Шыдамдылық пен оптимизмді сақтаңыз
Баланың дамуы өз қарқынымен жүретінін түсініңіз.
Оның өзіне және қабілеттеріне деген сенімін сақтаңыз.
Бұл ұсыныстар баланың үйлесімді дамуына және қоғамда сәтті бейімделуіне жағдай жасауға көмектеседі.
Мектеп – интернаты логопедінің ата – аналарға арналған ұсыныстары
- Баламен көп сөйлесіңіз: Баланың тілін дамыту үшін оның айналасындағы дүниеге қатысты көп сөйлесіп, қарапайым сөздер мен тіркестерді қолданыңыз. Мысалы, күнделікті әрекеттеріңізді сипаттаңыз: «Қазір қолыңды жуып жатырсың», «Әліппені оқып отырмыз», «Бұл қандай ойыншық?» деген сияқты сұрақтар қойыңыз.
- Бірге кітап оқыңыз: Баламен кітап оқу — тілдік дамуды қолдаудың ең тиімді тәсілі. Оқып отырған кітабыңыздағы суреттерді бірге талқылаңыз, кітаптың мазмұны туралы сұрақтар қойып, баланың ой-өрісін кеңейтіңіз. Кітап оқуды ойынға айналдырыңыз: «Бұл қай кейіпкер?», «Неліктен ол осылай істеді?» деп баланың қызығушылығын оятыңыз.
- Қарапайым ойындар арқылы артикуляцияны дамытыңыз: Баланың тіл мен ерін бұлшықеттерін жаттықтыру үшін арнайы ойындар мен жаттығулар жасаңыз. Мысалы, «дыбысқа еліктеу» ойынын ойнау (ит үреді, мысық мияулайды, т.б.), немесе «тілді алға-артқа жылжыту» сияқты ойындар арқылы дұрыс артикуляцияны үйретуге болады.
- Дұрыс сөзді қолданыңыз: Егер бала сөзді қате айтса, қателікті қайта айтпаңыз, орнына дұрыс үлгі көрсетіңіз. Мысалы, егер бала «котик» деп айтса, «Иә, бұл мысық» деп жауап беріңіз.
- Төзімді болыңыз: Бала сөздерді айтуда қиындықтар көрсе, оны асықтырмаңыз. Оған ойланып, сөзді өзі таңдауға мүмкіндік беріңіз. Сіз тез арада жауап бермей, баланың тілдік әрекетіне уақыт бөлуге тырысыңыз.
- Телевизор мен гаджеттерді аз пайдаланыңыз: Баланың тілін дамыту үшін тікелей қарым-қатынас маңызды. Мультимедиа құралдарын пайдалану уақытын шектеп, баламен жиі сөйлесіп, бірге уақыт өткізіңіз.
- Жаттығулар мен ойындарды күнделікті түрде жасаңыз: Артикуляциялық жаттығуларды күн сайын орындау — баланың тілдік дамуындағы маңызды қадам. Әрдайым ойнау арқылы баланың сөйлеу қабілетін дамытуға болады.
- Қолдау көрсетіңіз, сынамаңыз: Баланың сөйлеуінде қателіктер болса, оны сынап-мінеп емес, қолдап, оның күш-жігерін бағалаңыз. Баланың тілін дамытуда оның өзіне деген сенімділігін нығайту өте маңызды.
- Ерте кезеңде маманнан көмек алыңыз: Егер баланың сөйлеуінде кешігу немесе қиындықтар байқалса, маманға, яғни логопедке барудан тартынбаңыз. Ерте араласу баланың тілдік дамуын оңтайландырады.
- Тыңдауды және назарды дамыту: Баланың сөйлеу қабілеті тек сөздерді айтумен ғана емес, сонымен қатар оларды дұрыс тыңдай білуімен де байланысты. Баламен сөздерді тыңдап, қайталай отырып, назарды дамытуға арналған ойындар ойнаңыз.
Бұл кеңестер баланың тілін дамытуда маңызды рөл атқарады. Балаңыздың сөйлеуінде қиындықтар болса, маманның көмегіне жүгіну, дұрыс әдістерді пайдалану өте тиімді болмақ.
Мектеп-интернаттың ата-аналарына арналған әлеуметтік педагогтың ұсыныстары
1. Мұғалімдермен және тәрбиешілермен тығыз байланыс орнатыңыз:
Сынып жетекшісімен, әлеуметтік педагогпен және басқа мамандармен үнемі сөйлесіңіз. Бірлескен жұмыс проблемаларды тезірек шешуге және баланың дамуын қолдауға мүмкіндік береді.
2. Үйде тыныш және қолдау көрсететін атмосфера жасаңыз:
Мектеп-интернат бейімделуді қажет етеді. Үйде бала қолдауды, түсіністік пен сүйіспеншілікті сезінуі керек. Қақтығыстар мен сыннан аулақ болуға тырысыңыз.
3. Баланың жетістіктеріне үнемі қызығушылық танытыңыз:
Баланың ұжымда оқумен және қарым-қатынаспен қалай күресетінін біліңіз. Кез келген жетістіктер үшін мақтаңыз, тіпті кішкентай.
4. Әлеуметтік дағдыларды дамытуды ынталандыру:
Баланы топтық іс-шараларға, үйірмелерге және мерекелерге қатысуға шақырыңыз. Бұл қарым-қатынас пен бейімделу дағдыларын нығайтуға көмектеседі.
5. Баланың денсаулығын бақылаңыз:
Дәрігерлерге үнемі барыңыз, ұйқы мен тамақтану режимін бақылаңыз, жеке гигиенаны сақтауға көмектесіңіз.
6. Күн тәртібін ұйымдастырыңыз:
Әдеттегі тәртіп балаға өзін сенімді сезінуге көмектеседі. Оқудың, демалудың және ойынның жүйелілігі тәртіпті және оқу үлгерімін жақсартады.
7. Мектепке деген оң көзқарасты сақтаңыз:
Бала жаңа нәрселерді үйреніп, достар таба алатын орын ретінде мектеп туралы сөйлесіңіз. Оған оқу немесе мінез-құлық қиындықтарын жеңуге көмектесіңіз.
8. Сөйлеу мен интеллектті дамыту бойынша жұмыс жасаңыз:
Кітаптарды бірге оқыңыз, фильмдерді талқылаңыз, білім беру ойындарын ойнаңыз. Бұл ойлауды, сөйлеуді және танымдық қабілеттерді ынталандыруға көмектеседі.
9. Мектеп өміріне қатысыңыз:
Ата-аналар жиналыстарына қатысыңыз, мектептегі іс-шаралар мен жобаларға қатысыңыз. Бұл сіз, бала және тәрбиешілер арасындағы байланысты нығайтады.
10. Қажет болса көмек сұраңыз:
Егер баланы тәрбиелеуде, мінез-құлқында немесе оқытуда қиындықтар туындаса, мамандарға жүгінуден тартынбаңыз: психолог, логопед, дефектолог немесе әлеуметтік тәрбиеші.